Vay tiền không lập thành văn bản có bị coi là vô hiệu

Mục lục

Hợp đồng vay tiền không lập thành văn bản có bị coi là vô hiệu?
Không có giấy tờ cho vay tiền thì có đòi lại được không?
Rủi ro pháp lý khi vay tiền không lập thành văn bản
Ví dụ thực tế
- Trường hợp 1:
- Trường hợp 2:
Giải pháp giảm thiểu rủi ro:
Kiến nghị

Trong thực tế, nhiều giao dịch vay mượn tiền giữa cá nhân với nhau diễn ra bằng lời nói, không lập thành văn bản. Điều này thường xuất phát từ mối quan hệ thân quen hoặc sự tin tưởng lẫn nhau. Tuy nhiên, khi xảy ra tranh chấp, việc không có văn bản sẽ khiến việc chứng minh trở nên khó khăn, làm phát sinh rủi ro pháp lý cho cả hai bên.

Một câu hỏi phổ biến được đặt ra là: hợp đồng vay tiền không lập thành văn bản có bị coi là vô hiệu? Bài viết này sẽ phân tích toàn diện dưới góc nhìn pháp luật hiện hành để trả lời câu hỏi trên, đồng thời chỉ ra những rủi ro tiềm ẩn và giải pháp thực tiễn khi giao dịch vay tiền bằng hình thức miệng.

Hợp đồng vay tiền không lập thành văn bản có bị coi là vô hiệu?

Căn cứ Điều 119 Bộ luật dân sự 2015 quy định về Hình thức giao dịch dân sự như sau:

“1. Giao dịch dân sự được thể hiện bằng lời nói, bằng văn bản hoặc bằng hành vi cụ thể.

Giao dịch dân sự thông qua phương tiện điện tử dưới hình thức thông điệp dữ liệu theo quy định của pháp luật về giao dịch điện tử được coi là giao dịch bằng văn bản.

2. Trường hợp luật quy định giao dịch dân sự phải được thể hiện bằng văn bản có công chứng, chứng thực, đăng ký thì phải tuân theo quy định đó.”

Bên cạnh đó, theo Điều 463 Bộ luật dân sự 2015 quy định về Hợp đồng vay tài sản như sau:

“Hợp đồng vay tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên cho vay giao tài sản cho bên vay; khi đến hạn trả, bên vay phải hoàn trả cho bên cho vay tài sản cùng loại theo đúng số lượng, chất lượng và chỉ phải trả lãi nếu có thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định”

Như vậy, pháp luật không bắt buộc hợp đồng vay phải được lập thành văn bản, trừ trường hợp luật có quy định khác.

Không có giấy tờ cho vay tiền thì có đòi lại được không?

Theo Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự như sau:

– Giao dịch dân sự có hiệu lực khi có đủ các điều kiện sau đây:

+ Chủ thể có năng lực pháp luật dân sự, năng lực hành vi dân sự phù hợp với giao dịch dân sự được xác lập;

+ Chủ thể tham gia giao dịch dân sự hoàn toàn tự nguyện;

+ Mục đích và nội dung của giao dịch dân sự không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội.

– Hình thức của giao dịch dân sự là điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự trong trường hợp luật có quy định.

Như vậy, khi đáp ứng các điều kiện có hiệu lực của một giao dịch dân sự như trên thì việc cho vay tiền không có giấy tờ thì vẫn hợp pháp và người cho vay tiền hoàn toàn có thể đòi nợ người vay.

Rủi ro pháp lý khi vay tiền không lập thành văn bản

Khi không có văn bản, bên cho vay thường gặp khó khăn trong việc chứng minh các nội dung sau:

Có tồn tại hợp đồng vay?
Số tiền vay là bao nhiêu?
Có thỏa thuận lãi suất không?
Khi nào đến hạn trả?

Trong trường hợp đó, Tòa án sẽ căn cứ vào các chứng cứ thay thế, như:

Tin nhắn, email, ghi âm cuộc gọi
Lời khai nhân chứng
Sao kê tài khoản ngân hàng nếu chuyển khoản
Biên bản giao nhận tiền hoặc giấy biên nhận viết tay.

Ví dụ thực tế

Trường hợp 1:

Tóm tắt:
Nguyên đơn và bị đơn là bạn bè, có vay mượn tiền nhưng không lập văn bản. Khi tranh chấp, nguyên đơn cung cấp tin nhắn, cuộc gọi và nhân chứng làm căn cứ. Tòa sơ thẩm không chấp nhận, nhưng tòa phúc thẩm và giám đốc thẩm xác định đây là giao dịch dân sự hợp pháp bằng lời nói.

Kết luận:
Giao dịch bằng lời nói vẫn có hiệu lực nếu được chứng minh bằng các chứng cứ phù hợp. Tòa khẳng định “không lập thành văn bản không đồng nghĩa với vô hiệu”.

Trường hợp 2:

Vụ việc: A cho B vay 200 triệu bằng tiền mặt, không lập hợp đồng. Sau 6 tháng, B không trả, A khởi kiện nhưng không có giấy tờ. Tuy nhiên, A nộp được tin nhắn, lịch sử chuyển khoản 100 triệu và lời khai của người làm chứng.

Tòa án tuyên: Có quan hệ vay tiền, nhưng chỉ chứng minh được 100 triệu => chấp nhận yêu cầu khởi kiện 100 triệu, bác phần còn lại.

Bài học: Không có văn bản không làm hợp đồng vô hiệu, nhưng khó chứng minh => rủi ro về nghĩa vụ trả tiền.

Giải pháp giảm thiểu rủi ro:

– Lập giấy biên nhận tiền:

Dù không lập hợp đồng, nhưng nên yêu cầu người vay viết biên nhận, nêu rõ: số tiền, ngày vay, ngày trả, có lãi hay không.

– Chuyển khoản thay vì đưa tiền mặt:

Dễ dàng chứng minh số tiền và thời điểm cho vay.
Sao kê ngân hàng là chứng cứ mạnh mẽ tại Tòa.

– Lưu giữ tin nhắn, cuộc gọi:

Các đoạn chat thỏa thuận về việc vay tiền có thể là chứng cứ xác đáng nếu được trích xuất đúng quy trình.

– Ghi âm nếu có thỏa thuận:

Ghi âm cuộc trao đổi vay tiền, ghi nhận các nội dung: lãi suất, thời hạn, cam kết trả nợ.

– Chứng kiến của người thứ ba:

Mời người thân, bạn bè chứng kiến việc giao nhận tiền. Nếu xảy ra tranh chấp, lời khai của nhân chứng là chứng cứ bổ sung quan trọng.

Kiến nghị

– Người cho vay: Luôn cố gắng lập biên nhận hoặc chuyển khoản, tránh giao dịch hoàn toàn bằng miệng.

– Người vay: Nên ký xác nhận khi nhận tiền, để đảm bảo thiện chí và phòng ngừa tranh chấp.

Khuyến nghị của Luật sư Quảng Ngãi .org

1. Bài viết nêu trên được Luật sư Quảng Ngãi .org thực hiện nhằm mục đích tham khảo, nghiên cứu khoa học, phổ biến kiến thức pháp luật.
2. Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, vui lòng liên hệ với Luật sư Quảng Ngãi .org qua hotline 0905 333 560, Email: info@lcalawfirm.vn