1. Điều kiện có hiệu lực của hợp đồng đặt cọc

1.1. Bản chất của hợp đồng đặt cọc

Theo quy định tại khoản 1 Điều 328 Bộ luật Dân sự 2015 thì đặt cọc việc một bên giao cho bên kia một khoản tiền hoặc tài sản có giá trị để bảo đảm giao kết hoặc thực hiện hợp đồng dân sự.

Đây là hành vi pháp lý song vụ mang tính chất cam kết thực hiện hợp đồng chính.

Có thể được lập thành văn bản hoặc thỏa thuận miệng nhưng nếu liên quan đến hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất thì nên lập thành văn bản để làm chứng cứ và đảm bảo điều kiện về hình thức.

1.2. Điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự

Căn cứ Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự như sau:

– Năng lực chủ thể: Các bên có năng lực pháp luật và năng lực hành vi dân sự phù hợp;

– Tự nguyện: Không bị cưỡng ép, lừa dối, nhầm lẫn;

– Mục đích, nội dung hợp pháp: Không trái pháp luật, đạo đức xã hội;

– Hình thức hợp pháp: Hình thức bằng văn bản nếu pháp luật quy định bắt buộc phải lập thành văn bản.

Về hình thức của hợp đồng đặt cọc, pháp luật không bắt buộc hợp đồng đặt cọc phải công chứng, nhưng phải đảm bảo có ý chí thống nhất của các bên.

2. Hợp đồng đặt cọc không có chữ ký của một bên có hiệu lực không?

Căn cứ Điều 400 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng được giao kết khi:

– Hợp đồng được giao kết vào thời điểm bên đề nghị nhận được chấp nhận giao kết;

– Trường hợp các bên có thỏa thuận im lặng là sự trả lời chấp nhận giao kết hợp đồng trong một thời hạn thì thời điểm giao kết hợp đồng là thời điểm cuối cùng của thời hạn đó;

– Thời điểm giao kết hợp đồng bằng lời nói là thời điểm các bên đã thỏa thuận về nội dung của hợp đồng;

– Thời điểm giao kết hợp đồng bằng văn bản là thời điểm người sau cùng ký vào văn bản hay bằng hình thức chấp nhận khác được thể hiện trên văn bản.

Theo đó, nếu hợp đồng đặt cọc thiếu chữ ký của một bên thì không có đủ yếu tố chứng minh đã giao kết hợp đồng vì:

+ Không thể xác định được bên còn lại có thực sự đồng ý với các điều khoản hay không.

+ Không có cơ sở ràng buộc nghĩa vụ của bên chưa ký.

Như vậy, nếu không có thêm chứng cứ nào khác, thì hợp đồng đặt cọc không có chữ ký của một bên sẽ không thể xem là có hiệu lực pháp lý.

Tuy nhiên, trong thực tiễn giải quyết tranh chấp tại Tòa án, có thể yêu công nhận hiệu lực của hợp đồng nếu chứng minh được có các hành vi thể hiện sự đồng thuận của bên không ký như: nhận tiền, xác nhận qua tin nhắn, ghi âm cuộc gọi, email,…

Hoặc có thể là ủy quyền cho người khác ký thay; đã thực hiện nghĩa vụ thực tế theo hợp đồng đặt cọc đó.

3. Nhận định và đánh giá

– Về góc độ pháp lý:

Hợp đồng đặt cọc chỉ có chữ ký của một bên không thể đương nhiên được xem là hợp đồng có hiệu lực.

Tuy nhiên, nếu chứng minh được sự tồn tại của sự thuận bằng các chứng cứ khác thì vẫn có khả năng yêu cầu công nhận hợp đồng đó có hiệu lực.

– Về rủi ro thực tiễn:

+ Người dân thường giao tiền mà không yêu cầu bên còn lại ký nhận nên dễ mất luôn số tiền đó khi xảy ra tranh chấp vì khôn chứng minh được.

+ Giao dịch bằng lời nói, niềm tin, không có xác nhận bằng văn bản, khi xảy ra tranh chấp thường rất khó để chứng minh vì không có chứng cứ.

Tóm lại, hợp đồng đặt cọc không có chữ ký của một bên là vấn đề tranh chấp pháp lý nhạy cảm. Tòa án không thể đương nhiên tuyên hợp đồng có hiệu lực, nhưng cũng không bác bỏ nếu có căn cứ chứng minh sự thỏa thuận thực tế. Do đó, các bên cần ký kết đầy đủ, lưu giữ chứng cứ đầy đủ để bảo vệ quyền lợi hợp pháp khi tranh chấp xảy ra.

Khuyến nghị của Luật sư Quảng Ngãi .org

1. Bài viết nêu trên được Luật sư Quảng Ngãi .org thực hiện nhằm mục đích tham khảo, nghiên cứu khoa học, phổ biến kiến thức pháp luật.
2. Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, vui lòng liên hệ với Luật sư Quảng Ngãi .org qua hotline 0905 333 560, Email: info@lcalawfirm.vn